هایپرکلابز : در حالی که در چند شماره اخیر در بحث واکاوی ترانه‌های قدیمی، موضوع بحث را به ترانه قدیمی «شدخزان» مرحوم استاد بدیع‌زاده اختصاص داده بودیم، در ۲ شماره اخیر نیز به مناسبت فرا رسیدن ماه محرم، گریزی زدیم به چند نوحه قدیمی، از جمله «نوجوان، اکبرمن» مرحوم بدیع‌زاده و «مکن ای صبح طلوع» ساخته مرحوم شیخ محمود بهجت. در اینجا می‌خواهم از چند نوحه قدیمی دیگر به عنوان آثار ماندگار و به یاد ماندنی و خاطره‌انگیز در زمینة خلق نوحه‌های عاشورایی یاد کنم که یکی از آنها نوحة معروف «بیا مادر از حرم بیرون» است که در سالهای قبل از انقلاب به صورت صفحه به بازار آمد و مورد استقبال و علاقة مداحان و دوستداران اهل بیت(ع) قرار گرفت.
این نوحه توسط یکی از پیرغلامان حضرت ابی‌عبدالله الحسین(ع) به نام «مهدی علامه» ـ که خدایش بیامرزد ـ ساخته و خوانده شده است.
مرحوم علامه در محله دروازه دولاب تهران در سال ۱۳۰۴ متولد شد و پس از سالها خدمت در درگاه اهل بیت(ع) به دلیل ابتلا به بیماری ریوی در شانزدهم فروردین ۱۳۸۰ به رحمت ایزدی پیوست.
او فقط تا کلاس نهم نظام قدیم دبیرستان تحصیل کرد و بعد از آن به تبلیغات دینی در قالب مداحی اشتغال پیدا کرد و می‌گویند از شاگردان حاج مرزوق حائری بود و در هیئت‌های سینه‌زنی پیرعطا، صنف بزازان، مکتب قرآن، فاطمیون و هیات بنی‌فاطمه(س) به طور ثابت مداحی می‌کرد و پس از مرگ پیکرش را در گورستان باغ طوطی حرم حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) دفن کردند.
حتماً شما هم نوحة غم‌انگیز «بیا مادر» مرحوم علامه را به خاطر دارید که با چه حزن و اندوهی می‌خواند:
بیا مادر
بیا مادر از حرم بیرون
سرو بستانت، می‌رود میدان
کفن بنما بر تن قاسم
مونس جانت، می‌رود میدان
***
بیا مادر، دردِ دل گویم
این دمِ آخر، با تو از احسان
مکن دیگر، بَعدَم ای مادر
گریه و زاری، ناله و افغان…
***
اما لازم است در این فرصت از برخی نوحه‌های معروف دیگر و خوانندگان و سازندگان آنها یاد کنم؛ نوحه‌هایی چون: «امشب شهادت نامة عشاق امضاء می‌شود» اثر استاد حبیب‌الله چایچیان که به نام «کارنامه عاشقی» معروف است و نیز نوحة معروف «جوانان بنی‌هاشم بیایید» اثر مرحوم ژولیده نیشابوری و چند اثر دیگر که آنها را اخیراً مؤسسه‌ای به نام «آوای مهربانی» جمع‌آوری و به بازار عرضه کرده
است.
خانم عاصمة فندرسکی، مدیر این مؤسسه در
این باره به سایت تبیان گفته است که این آثار را در قالب «نوحه‌های گرامافونی» جمع‌آوری کرده است و شامل نوحه‌های معروف دهة ۴۰ و ۵۰
و ۴ لوح فشرده است که در آنها این نوحه‌ها و ذکر مصیبت‌ها
جمع آوری و عرضه شده است. اسامی نوحه‌های جمع‌آوری شده به این شرح است و شما می‌توانید با مکاتبه با مؤسسه یاد شده، آنها را خریداری کنید:
Cd1
1ـ نوحه حضرت قاسم، خواننده: محمد احمدیان، دستگاه شور و سلمک، ۲ـ نوحه حضرت قاسم، خواننده: محمد احمدیان، دستگاه شور و سملک، ۳ـ نوحه علی‌اصغر، خواننده: شیخ بیات، دستگاه ماهور (مقام راست)، ۴ـ نوحه علی‌اکبر، خواننده: محمد احمدیان، آواز ابوعطا، ۵ـ مصیبت حضرت علی‌اکبر، خواننده حسن میلانی، دستگاه سه‌گاه، ۶ـ نوجوان اکبر من، خواننده: محمد احمدیان شعر: یغما دستگاه همایون و ۷ـ نوحه حضرت علی‌اکبر، خواننده علی اصغر ناطقی آواز دشتی
Cd2
1ـ نوحه سینه‌زنی حضرت اباالفضل هیئت متوسلین حضرت رقیه نوحه حضرت اباالفضل، خواننده: علی‌اصغر ناطقی گوشه سلمک در شور، ۲ـ نوحه حضرت اباالفضل، خواننده: شیخ بیات دستگاه شور و سلمک، ۳ـ نوحه حضرت اباالفضل، خواننده: علی‌اصغر ناطقی دستگاه شور و سلمک، ۴ـ ذکر مصیبت، خواننده: نوربخش گلپایگانی، دستگاه ماهور (مقام راست)، ۵ـ سردار کربلا، خواننده: احمدی ـ محمدی، گوشه حجاز در آواز ابوعطا، ۶ـ فضائل حسینی، خواننده: کوچک زاده، آواز دشتی، ۷ـ بأبی انت و أمی، خواننده: کوچک زاده ادامه نوحه آواز افشاری ـ عراق
Cd3
1ـ «زنده جاوید»، خواننده نوربخش گلپایگانی، آواز دشتی، ۲ـ سردار کربلا هیئت انصارالحسین، خواننده: احمدی ـ محمدی آواز دشتی، ۳ـ سردار کربلا ،خواننده: احمدی ـ محمدی، دستگاه شور، حسینی و رضوی،
۴ـ سردار کربلا ،خواننده: احمدی ـ محمدی، آواز دشتی، ۵ـ سردار کربلا (ادامه شماره۱۸)، خواننده: احمدی ـ محمدی، آواز دشتی، ۶ـ جبرئیل، خواننده: نامشخص شعر: ناصرالدین شاه قاجار، دستگاه همایون ۷ ـ زینب به فغان گفت (مصیبت حضرت زینب) ،خواننده: حسن میلانی، دستگاه دستگاه
Cd4
1ـ طفلان زینب (مصیبت) ،خواننده: حسین میلانی شعر: فقیر اصفهانی، دستگاه سه گاه ـ مخالف ـ حزین، ۲ـ طفلان زینب (مصیبت) ادامه شماره۲۲ بوسلیک،
۳ـ گفتار امام چهارم در شب اول محرم، خواننده: ناطقی، آواز ابوعطا، ۴ـ نوحه به اسیری رفتن حضرت زینب در مجلس علی‌اکبر، مخالف سه گاه، ۵ـ خرابه شام، خواننده: جامی، مخالف سه گاه ۶ـ دیر راهب شوشتری
ان شاءالله در شماره بعدی ادامه بحث واکاوی ترانه‌های قدیمی و خاطره‌انگیز ایرانی را در همین جا دنبال خواهیم کرد…