هایپرکلابز : بالنگ balang
نام انگلیسی: Citron peel
نام علمی: Citrus Medica L.
نام عربی: أترج أو تـُرُنج أو كباد أو تفاح ماهی أو متك
خانواده: مركبات (Rutaceae)
بالنگ قطعات بشقابی شكل دارای قسمت داخلی سفید با تعداد ی پره ها ی طولی قسمت خارجی سبز رنگ,چروكیده و سخت به قطر تا 8 سانتیمتر است كه از پوست میوه های نسبتاٌ بزرگ درخت با درنگ یا ترنج یا اترج به دست می آید.
محل رویش
درختچه بالنگ آب و هوای گرم و کمی مرطوب را دوست دارد (معارف گیاهی) و در نواحی شمالی و جنوبی ایران پرورش داده می شود. همراه با سایر مركبات در قرن گذشته به ایران وارد شده است.
مزاج( طبیعت):
پوست زرد آن گرم در اول و خشك در دوم گفته‌اند و شحم آن یعنی لحم آن كه در زیر پوست زرد آن است در مواردی که مغز آن شیرین است سرد و تر در دوم و آنچه ترش است سرد و خشك در سوم است.
گفته اند مغز ترش آن در آخر دوم سرد و خشك و بعضی در سوم و شیرین او سرد و تر
تخم آن در اول سیّم گرم و در دویّم خشك و برگ و شكوفه آن در آخر دویّم گرم و خشك است.
افعال و خواص از دیدگاه طب سنتی ایران:
طبق نظر حکمای طب سنتی دارای خواص متعددی است که بر حسب عضو مورد استفاده آن در زیر توضیح داده می شود:
لطیف کننده و قابض و صاف كننده روح طبیعی و خون از صفرا و مسکن قی صفراوی و مسكن حدت آن و مانع ریختن صفرا به معده و روده است.
جهت تقویت جگر و معده و جهت تسكین حرارت احشا و تشنگی و اسهال صفراوی و كبدی مفید است.
جوشانده پوست خشك آن مسكن قی صفراوی و جویدن آن خوشبو كننده بوی دهان است و قرار دادن سوزانده آن جهت برص مفید است.
پوست زرد آن برای تقویت قلب و مغز و کبد سرد و معده و احشای داخل شکم مفید بوده، برای تحلیل بادها و نفخ و کمک به هضم غذا موثر می باشد، بخصوص مربای آن با عسل.
اگر پوست و گوشت سفید خشک شده آن را در لابه لای لباسها بگذارند مانع بید زدن می شود.
پوست بالنگ بیشتر جهت تهیه مربا مورد استفاده قرار می گیرد و همچنین به عنوان ضدعفونی كننده و صفرابر مصرف سنتی دارد.
روغن بالنگ برای رفع بی حسی، فلجی، لقوه، رعشه و درد مفاصل سیاتیک، امراض سرد عصبانی و درد کلیه، مثانه و خوشبویی عرق نافع است.
آب قسمت مغز ترش مزه بالنگ اگر با غذا خورده شود برای مالیخولیای حاصل از سودا نافع است که باید با شکر و قند شیرین شده باشد.
در هند از ریشه بالنگ به عنوان ضد کرم و ضد یبوست مزاج استفاده می شود و معتقدند که برای سنگ مثانه نیز مفید است.
در چین از جوشانده ریشه و پوست بالنگ به عنوان ضد سرفه، نرم کننده سینه و رفع ناراحتی لومباگو (کمر درد) استفاده می شود.
دم کرده سر شاخه های تازه سبز و جوان آن را در شبه جزیره مالایا به عنوان اشتها آور و ضد کرم و معالجه شکمدرد می خورند.
ترکیبهای تشکیل دهنده:
از نظر ترکیبات شیمیایی در پوست بالنگ روغن فرّاری وجود دارد که شامل، لیمونن (3/58%)، گاما-ترپینن (8/16%)، ژرانیال (6%)، نرال (8/4%)، ژرانیل استات (4/1%) ژرانیول (4/1%) است.
تحقیقات:
در تحقیقات جدید اثرات ضد التهابی، کم کنندگی قند خون آن نشان داده شده است که نشانگر تاثیر آن در درمان مرض قند (دیابت) و آلزایمر می باشد.
همچنین در تحقیقات جدیدتر مشاهده شده است که می توان از اثرات ضد التهابی آن برای کنترل درد استفاده کرد.
موارد احتیاط در طب سنتی ایران:
مضر جگر و مغز گرم مزاجان است و باعث ایجاد سردرد در آنان می شود.
مصلح آن عسل و بنفشه و خوردن آن با گوشت و مغز آن است