هایپرکلابز : مشاور حوزه‌ی ازدواج و سلامت پاسخ می‌دهد؛
سلامت و سعادت یک جامعه، تا حدود زیادی به وضع خانواده‌ها و کیفیّت روابط بین زن و شوهر و والدین و فرزندان بستگی دارد. هرچه روابط اعضای خانواده بهتر و سالم‌تر باشد زندگی شیرین‌تر و با صفاتر خواهد بود و فرزندان نیز بیشتر به خانواده وابسته می‌مانند و از خطر انحراف مصونیّت پیدا می‌کنند.
اسلام برای تحقق اهداف ازدواج و تحکیم بنیاد خانواده، روی دو امر تأکید دارد: یکی ایمان و دیگری اخلاق و به کسانی که قصد ازدواج دارند توصیه می‌کند دین و اخلاق همسر خود را نیز منظور بدارند. در روایات آمده است؛ مردی خدمت رسول‌خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله آمد و در امر ازدواج با ایشان مشورت نمود. آن حضرت فرمود: با زن دین‌دار ازدواج کن تا خیر فراوانی نصیب تو شود. (وسائل‌الشیعه ج 20 ص 39)
در ادامه، با گفتگو با حجت‌الاسلام علی اکبر اسکندری، مدیر مدرسة علمیه سیادت و مشاور در حوزة ازدواج و سلامت خانواده بیشتر به موضوع اخلاق در خانواده پرداختیم. با ما همراه باشید.
چرا در اسلام، به نهاد خانواده اهمیّت ویژه‌ای داده شده است؟
مهم‌ترین و اساسی‌ترین واحد اجتماعی از نظر اسلام، خانواده است که بر مبنای همدلی و همدمی، مودّت و رحمت پایه‌گذاری شده و یکی از محبوب‌ترین بناها در نزد پروردگار است.
فایدة ازدواج در حیطة خانواده و اجتماع و شخص اتفاق می‌افتد که البته نتیجه‌اش برای اجتماع خواهد بود.
تعادل اخلاقی بین زوجین و جلوگیری از افراط و تفریط‌هایی که در روابط دختر و پسر قبل از ازدواج وجود داشته و دیده می‌شود، بروز حس مسئولیت‌پذیری بین آنان، کنترل غرائز شهوانی و جلوگیری از بسیاری جنایات و مشکلات و بیماری‌های روحی و روانی، ایجاد روحیة ایثار و گذشت، امید به آینده، افزایش نسل، عدم بیکاری و بسیاری فواید دیگر از مزایای ازدواج و ایجاد نهاد خانواده است که در اسلام هم بدان اشاره و توصیه اکید شده است.
اولین قدم برای داشتن ازدواج سالم چیست؟
ازدواج سالم فرآیندی است که شامل موارد زیر می‌شود:
تربیت فرزند، توصیة ما به پدر و مادرهایی که الان فرزند دارند این است که اگر شما بتوانید فرزندان‌تان را صحیح تربیت کنید، در آینده زن و شوهرهای خوبی خواهند شد. تمام بی‌تربیتی و بی‌ادبی‌ها و اختلاف‌ها معلول این است که مرد فلان صفت بد دارد و دختر فلان صفت بد و سازش نمی‌کنند و طلاق و جدایی اتفاق می‌افتد. پس اولین مرحله، تربیت فرزندان است برای پدر و مادرهایی که امروز فرزند دارند. مرحلة بعد مطالعه درباره‌ی 1.شناخت خود، 2.شناخت طرف مقابل 3.شناخت مهارت‌های برخورد با مشکلات و 4.شناخت فرزند و بعد از آن هم مشاوره، تحقیق،گفتگو و تست که بطور یقین با انجام درست این مراحل، شاهد ازدواجی سالم خواهیم بود.
حضرت محمد(ص) در حدیثی فرموده‌اند: «بیهمسران را همسر دهید؛ زیرا با این کار خداوند اخلاق آنان را نیکو میگرداند و روزی‌هایشان را زیاد می‌کند و بر جوانمردی‌های آنان میافزاید»، ازدواج چه رابطه‌ای با اخلاق دارد؟
همانطور که در سوال اول گفته شد، از ثمرات ازدواج، ایجاد حس مسئولیت‌پذیری، گذشت، ایثار، محبت و... است که داشتن این عوامل اخلاق نیکو را در پی دارد. همینطور در ازدواج روزی افزایش پیدا می‌کند. چون جوان با ازدواج امید به آینده پیدا می‌کند، فرزنددار می‌شود، دنبال کار می‌رود و بیکاری رفع می‌شود؛ روزی افزایش پیدا می‌کند، ضمن اینکه خدای متعال هم وعدة افزایش روزی را به زوج‌ها داده است.
وظایف و حقوق اخلاقی زن و شوهر چه مواردی را شامل می‌شود؟
این حقوق، بسیار زیاد است و شمردن آن‌ها، کار آسانی نیست. اما اولین قدم در این راه، شناخت یکدیگر است. این حق همسران از هم است که همدیگر را بشناسند و بعد وارد زندگی شوند. موارد بعدی مانند مهرباني و ملاطفت، رعایت ادب با همسر و خانوادة او، حُسن خلق، پوشاندن عيوب همسر، شناخت ویژگی‌های فردی و ذاتی همسر، مقایسه نکردن و... که در صورت انجام آن‌ها پاداش اُخروي، پيشرفت معنوي و تكامل خانواده به دست مي‌آيد.
تأکید اسلام بر اخلاق زناشویی بیش از تأکیدش بر حقوق زناشویی است. به نظر شما چه رازی در این امر نهفته است؟
زندگی زناشویی مبتنی بر محبت و مودت است. در زندگی چیزی به نام حق جواب نمی‌دهد. اسلام چون کانون گرمی به نام خانواده درست کرده، مؤظف است حقوق هر یک از طرفین را مشخص کند. ولی ما می‌گوییم در صحنة عمل این حق و حقوق ضامن ادامة زندگی نیست. این دلیل بر ناکارآمدی دین نیست، اما شاید بتوان با بیان ساده‌تر گفت در زندگی با حق نمی‌شود جلو رفت. بلکه نقش عشق و موّدت و محبت از همه بیشتر و پررنگ‌تر است.
ایثار، گذشت، تغافل، مدارا در حق نیامده؛ اما هر کجای عالم دو نفر صرفِ حقوق تعیین شده و مشخص شده، حتی دو دوست، مایل به زندگی با هم باشند و فقط به فکر رعایت حق باشند، این دوستی دوامی نخواهد داشت. اما وقتی پای محبت، ایثار، گذشت و سایر خصلت‌های انسانی به میان می‌آید زندگی شیرین‌تر و با دوام‌تر می‌شود. اگر بنیاد خانواده‌ها بر پایه‌های ایمان و محبت و دلسوزی استوار گشت، کانون خانواده را گرم و با صفا می‌سازد و از کشمکش‌ها و اختلافات و طلاق و فروپاشی جلوگیری می‌شود.
لذا در اسلام بارها تاکید شده اخلاق زناشویی مهم‌تر از حقوق زناشویی است.
از نگاه شما عوامل تهديدكنندة بنيانِ نهاد خانواده کدام است؟
در استحکام و انحلال بنیاد خانواده، عوامل متعددی دخالت دارند و هر یک از عوامل اثرات گوناگون آنی یا تأخیری برجا می‌گذارند. دخالت دیگران مانند اقوام و آشنایان ، والدین زن یا شوهر موجب شعله‌ورشدن اختلافات زن و شوهر می‌گردد. علاوه بر این می‌توان به مسائل اقتصادی و مالی، موانع فرهنگی و طبقاتی، سوء‌تفاهم‌ها و سوء‌ارتباطات، انتقام‌گیری و بهانه‌جویی، سلطه‌گری شوهر یا زن، مقایسه کردن، عدم درک متقابل، عصبانیت، قهر کردن ، عذر نپذیرفتن و... اشاره کرد که هر کدام می‌تواند در استحکام این بنیاد مقدس خلل وارد کند.