هایپرکلابز : تربيت سازنده روشي است که هدف آن تقويت رشد کودکان و مديريت رفتار آنها بگونهاي سازنده و بيضرر است؛ اين شيوه بر اساس ارتباط خوب و توجه مثبت به کودکان براي کمک به رشد آنها پايهريزي شده است.
کارشناسان علوم رفتاري معتقدند: کودکاني که با شيوه سازنده پرورش مييابند، احتمال رشد مهارتها و ايجاد احساس خوب نسبت به خود در آنها بيشتر و به همين دليل احتمال بروز مشکلات رفتاري شان کمتر است.
به گفته مديرکل جمعيت، سلامت و خانواده معاونت بهداشتي دانشگاه علومپزشکي مشهد، يکي از تصورات و باورهاي نادرست والدين اين است که کودکان بطورطبيعي يعني بدون آموزش و تمرين، مهارتهاي لازم را براي زندگي بزرگسالي کسب ميکنند!
آنچه والدين بايد در تربيت فرزندان بدانند
دکتر محمد احمديان با اشاره به «آنچه والدين بايد در تربيت فرزندان بدانند»، اظهار ميکند: اگرچه بيشتر يادگيريها بدون آموزش و از طريق مشاهده صورت ميگيرد، ولي بيشتر مهارتها نيازمند فراهم شدن تواناييهاي رشدي، آموزش فعال، تمرين و صرف وقت از سوي والدين و کودکان است.
وي با تأکيد بر اهميت مديريت رفتار نامطلوب، تصريح ميکند: همه کودکان لازم است ياد بگيرند که حدود و قوانين را بپذيرند و ناکامي خود را هنگامي که به خواستههاي خود نميرسند، کنترل کنند و در اين باره، مديريت اين موقعيتها ممکن است براي والدين پردردسر باشد اما روشهاي مثبت و مؤثري وجود دارد که به کودکان کمک ميکند، کنترل بر خويش را بياموزند.
به اذعان روانشناسان کودک، هنگامي که والدين براي بدرفتاري کودکان از پيامدهاي فوري، مستمر و قاطع استفاده کنند، کودکان کنترل بر خود را ميآموزند.
هميشه پافشاري فوري منطقي نيست
براساس اين گزارش، توصيههايي براي برخورد با مشکلات رفتاري کودکان مطرح ميشود از جمله اين که: والدين، قوانين اساسي تعيين کنند و اين قوانين را به کودکان بگويند؛ براي نمونه "در خانه آرام راه برو"، "آرام صحبت کن"، "فلان کار را انجام نده" و ...؛ البته بهتر است براي شروع، قوانين کم و ساده باشند و در صورت اجرايي شدن، تقويت شوند.
اکنون خطابمان به والدين است: وقتي از کودک ميخواهيد کاري انجام دهد، آماده باشيد که دستور خود را پيگيري کنيد اما هميشه پافشاري فوري منطقي نيست! نکته مهم ديگر اين که: زمان لازم براي همکاري به کودک بدهيد اما اگر کودک طي 5ثانيه همکاري نکرد، دستور را يکبار ديگر تکرار کنيد و اگر باز هم توجهي نشان نداد، درخواست خود را با يک پيامد مانند محروم کردن از يک برنامه تفريحي دنبال کنيد.
اختصاص فرصتي براي گفتوگو با فرزندان
تقويت مهارتهاي ارتباطي با کودکان و اختصاص فرصتي براي گفتوگو با آنها از نکات بسيار حايزاهميت در برخورد با فرزندان است و با استناد به نقطهنظر برخي روانپزشکان کودک، انباشت احساسات در درون کودک ميتواند موجب طغيانهاي خلقي، نوسانات يا حتي رفتارهاي قلدرانه شود، به همين دليل کودکتان را تشويق کنيد آزادانه درباره احساساتش صحبت کند و تلاش کنيد عواطفش را بصورت کلامي ابراز کند و به او تفهيم کنيد يک روش سالم براي بيان خشم، ترس، اندوه يا درد، صحبت کردن درباره اين احساسات است.
تشويق در انجام امور، ابزار خوب در برخورد با کودکان است؛ مديرکل جمعيت، سلامت و خانواده معاونت بهداشتي دانشگاه علومپزشکي مشهد در اين باره ميگويد: پاداش و تشويق کودکان بخاطر يک رفتار پسنديده و مناسب بسيار مهمتر از آنست که به انتقاد از بخشي از رفتار که ممکن است ناپخته بنظر برسد، بپردازيم!
دکتر احمديان از والدين ميخواهد که بجاي تنبيه به برقراري نظم و انضباط اصرار کنند؛ چراکه تنبيه فيزيکي و حتي کلامي ميتواند براي کودک مضر بوده و منجر به تنزل عزت نفس در او شود.
وي با ارايه تعريفي از "نظم" مبني بر ارايه رفتاري قابلقبول که موجب يادگيري و اتخاذ تصميمهاي عاقلانه از سوي فرد شود، خاطرنشان ميکند: به کودکتان براي رفتار خوب پاداش دهيد، محدوديتهايي را بسته به سن و موقعيتش تعيين و سعي کنيد به آنها القاء کنيد که علاقمنديد آنها، خود ناظم خويش باشند!
انتقاد سازنده از کودک به ايجاد و برقراري نظم و انضباط کمک ميکند و به اين ترتيب بجاي سرزنش کودک، به او بگوييد که چه نيازهايي ضرورت اجرا دارند؛ براي نمونه نگوييم: «تو باز شلوغکار کردي و اسباببازيهايت را همه جا ولو کردي!»،تمرين کنيم و بگوييم: «اين اتاق آشفته هست، ميخواهي آن را مرتب کني؟!»
پرهيز از فرزندپروري افراطي
بخاطر داشته باشيم که کودکان نياز به زمان و فضايي براي خلاقيت، فکر کردن و کشف اشياء دارند و فرزندپروري افراطي ممکن است به اعتماد به نفس و رشد استقلال کودک آسيب برساند و به فرزندانمان کمک کنيم تا هر رفتار ناخواسته را با يک رفتار قابلقبول جايگزين کنند.