هایپرکلابز :
گیاهان، خاموش ترين موجودات و در عين حال گوياترين مظهر قدرت و عظمت آفرينش هستند. هر برگي از اين موجودات زيبا، كتاب بزرگي در وصف توحيد است. گل ها وگياهان نه تنها با الوان و اشكال بديع و بي بديل خود سفره ي طبيعت را زينت مي بخشند بلكه آن را چنان سرشاري از نيروي حياتي مي سازند كه هيچ بساطي را ياراي رقابت با آن نيست.
گياهان دارويي رستني هايي با تاريخچه جالب توجه و ممتاز هستند. علاوه بر قدمت، گستره نفوذ اين گياهان در تاريخ اديان و ملت ها بسيار شايان توجه است بطوري كه در جاي جاي حوادث مهم تاريخي، سياسي، اجتماعي و ديني، اين گياهان قرين توجه بوده و يا منجر به بروز حوادث مهمي شده اند. در بوندهشن (دايره المعارف زرتشتي ها) به اسامي فرشتگان اداره كننده روزهاي يك ماه اشاره شده كه با نام گياهان دارويي انطباق دارد، زعفران و نسترن از آن جمله اند. در سوره دهر، آيات پنجم وششم مي خوانيم نيكوكاران عالم در بهشت شراب نوشتند كه طبعش در لطف رنگ و بوي كافور است. در تاريخ اسلام، نام يهود بني قريظه با حوادث مهم صدر اسلام قرين است. در زبان عربي يكي از نام هاي درخت اقاقيا، قريظه است. بني قريظه نام طايفه اي از يهود بوده كه در ابتدا به شغل دباغي اشتغال داشته اند و از اين گياه در فرآوري پوست استفاده مي كرده اند.
با جستجو و دقت در منابع ديني، تاريخي و ادبي، اسامي گياهان دارويي، وجوه تسميه و حوادث مرتبط با اين گياهان به وفور به چشم مي خورد. بنابراين در كنار توجه فزاينده اي كه به خواص درماني اين گياهان مي شود لازم است جهت آشنايي بيشتر نسل جوان با اين وجوه تسميه بررسي هاي جامع تري انجام گيرد و حلقه هاي دانش بشري مربوط به گياهان دارويي انسجام و اتصال بيشتري پيدا نمايد.
با نظري اجمالي به فرهنگ مصرف داروهاي گياهي در ايران متوجه ميراث با ارزش اين گياهان در طب غني سنتي ايران مي شويم. از طرفي فلات وسيع ايران از اقليم ها و محيط هاي گوناگون برخوردار است به همين دليل بیش از7500 گونه گياهي مختص به ايران است. از اين رو به حق فلور ايران يكي از منابع دارو خيز جهان محسوب مي شود. از آنجايي كه گياهان وحشي در محدوده هاي جغرافيايي گسترده اي يافت مي شود، جمع آوري و دسترسي به آن ها از نظر اقتصادي مقرون به صرفه نيست و استفاده از گياهان وحشي جوابگوي صنايع داروسازي نخواهد بود و چنين استفاده‌ي انبوه از گياهان طبيعت مسلماً موجب نابودي آن ها خواهد شد. از اين رو نسبت به كشت اين گياهان در سطوح زراعي اقدامات مفيدي در سطح كشور انجام شده است. گزارش شده است كه انسان دير و يا زود چاره اي به جز بازگشت به طبيعت خود نخواهد داشت. از اين رو، در كشورهاي توسعه يافته اقدامات وسيعي را در توسعه و پيشرفت كشت و استفاده از گياهان دارويي انجام شده است. اميد است در كشور ما با تربيت نيروي متخصص و فرهنگ سازی استفاده از گياهان دارويي، از اين نعمت الهي بي نصيب نمانيم.
با پيشرفت سريع علوم از يك سو، و مسائل اقتصادي از سوي ديگر از مصرف گياهان دارويي به صورت گذشته كاسته شد و داروهاي شيميايي در بسياري موارد جايگزين گياهان شدند. تجربه چند دهه اخير نشان مي دهد كه داروهاي شيميايي با تمام كارايي، اثرات نامطلوب و ناگوار بسياري به همراه دارند. امروزه ثابت شده است كه كمتر ماده خالصي وجود دارد كه داراي اثرات سوء نباشد به همين دليل در چند دهه اخير بازگشت به استفاده از گياهان دارويي مورد توجه بسيار قرار گرفته است و دانشگاه ها، مراكز تحقيقاتي، كارخانه ها و سازمان بهداشت جهاني برنامه هاي وسيعی جهت استفاده گياهان دارويي تدارك ديده، و نقش گياهان دارويي را در قرن بيست و يكم سرنوشت ساز تلقي نموده اند.
با توجه به اينكه در حال حاضر مواد اوليه دارويي در ايران كمتر ساخته مي شود و در صنعت داروسازي به طور اساسي نيازمند به اين مواد مي باشيم، استفاده از منابع گياهان دارويي داخلي يكي از راه هاي كاهش اين نياز است كه از دير زمان در ايران به طور سنتي رواج داشته است. اما استفاده هاي صحيح از گياهان دارويي مشروط به وجود اطلاعات دقيق و علمي است كه متأسفانه بر اثر مرور زمان و به علت دخالت افراد نا آگاه و سودجو منحرف گشته و افسانه ها و مطالب غير واقع به آن ها اضافه شده است كه بايد آن ها را از هم جدا نمود و اين جداسازي احتياج به افراد متخصص و صاحب نظر دارد تا نتايج حاصله سودمند قرارگيرد.
با گذشت زمان برتعداد گياهان دارويي شناخته شده افزوده شد و زمينه هاي كاربرد آن ها نيزگسترده ترگرديد. كشف گياهان جديد از نمونه هاي آورده شده از سرزمين هاي دور، دست يابي به كاربرد هاي نوين به عنوان داروهاي كمكي در درمان هاي شيميايي يا آنتي بيوتيكي، پي بردن به ارزش بهداشتي گياهان و بالاخره كشف مواد جديدي نظير ويتامين ها، هورمون ها، مواد ضد ميكروبي، ضد ويروسي، ضد توموري در ميان گياهان شناخته شده و يا گياهاني كه به تازگي كشف شده اند، بار ديگر در پيشرفت طب گياهي كمك شاياني كردند.
در عصر جديد صنايع داروسازي، پزشكان و گروه هاي تحقيقاتي بسياري از كشورها مجدداً توجه خود را به منابع طبيعي و گياهان دارويي معطوف داشتند، به طوريكه امروزه ما شاهد مزارع وسيع آزمايشي و توليدي هستيم. كشت گياهان دارويي درحال حاضر به عنوان شاخه مهمي از كشاورزي مطرح است كه براي استخراج و توليد مواد اوليه اي كه در ساخت داروهاي موجود به كار مي روند، صورت مي گيرد.
به دليل عدم آشنايي پزشكان با داروهاي گياهي و خواص آن ها، اين داروها توسط پزشكان داخلي براي بيماران تجويز نمي شوند. در نتيجه بازار مناسبي براي آن بوجود نيامده است. در كشورهاي توسعه يافته، پزشكان در اين زمينه آموزش ديده اند و اين قبيل داروها را به بيماران تجويز مي نمايند. ضمن اينكه در اين كشورها داروهاي گياهي از طريق مطبوعات، رسانه ها و حتي دوره هاي آموزشي كوتاه مدت به شهروندان
اطلاع رساني مي شود، و به گونه اي فرهنگ سازي مي شود كه افراد شناخت مطلوبي از خواص گياهان دارويي پيدا مي كنند.
امروزه گرايش عمومي جامعه به استفاده از داروهاي گياهي به علت ثروتمند تر شدن جوامع جهاني، ايجاد تنوع در فرهنگ مصرف، اثبات اثرات مخرب و جانبي داروهاي شيميايي و افزايش اعتماد به استفاده از گياهان دارويي در اجتماعات صنعتي و ايجاد آلودگي هاي زيست محيطي باعث افزايش توجه به سمت درمان از طريق عصاره گيري و ساخت داروهاي گياهي به روش قديم و كاربرد گسترده اسانس گياهان دارويي در طيف وسيعي از فرآورده هاي غذايي شده است. براي مثال كشور مجارستان 100% از گياهان دارويي، براي درمان استفاده مي كند و در اين كشور گياهان دارويي به عنوان طلاي سبز يا نفت سبز معروف هستند. همچنين 70% از جمعيت چين، 40% از جمعيت كلمبيا، 65% از جمعيت هند، 48% از جمعيت استراليا، 70% از جمعيت كانادا، 49% از جمعيت فرانسه و 42% از جمعيت آمريكا از داروهاي گياهي براي درمان هاي اوليه بيماري ها استفاده مي كنند. علاوه بر اين حمايت سازمان بهداشت جهاني (WHO) از مصرف فرآورده هاي طبيعي، به نوبه خود باعث شده است كه توليد و تجارت اين محصول از رونق قابل توجهي در جهان برخوردار باشد. متأسفانه سود آوري هاي كلان اقتصادي و توجه روز افزون به تجارت جهاني گياهان دارويي، مشكلات و مسائل ناگواري را براي اين منابع به وجود آورده و نسل گونه هاي گياهي را با خطر انقراض يا از دست دادن ژنوتيپ هاي متفاوت مواجه ساخته است.
متأسفانه به نظرمي رسد مسئولين و صاحب منصبان كشور نیز، شناخت صحيحي از توانمندي هاي اين صنعت را ندارند و با ظرفيت هاي آن در مقوله هاي اقتصاد و بازرگاني، اشتغال، بهداشت و غيره آشنا نيستند. اين مسئله باعث مي شود كه صنعت مذكور كماكان در حاشيه قرار گيرد. صنعت گياهان دارويي از معدود صنايعي است كه داراي رشد دو رقمي در دنياست. علي رغم اينكه در كشور نهاد هاي مختلفي (وزارتخانه هاي صنعت، معدن و تجارت، امور اقتصادي و دارايي، بهداشت، درمان و آموزش پزشكي، جهادكشاورزي و غيره) توانايي و مسئوليت حمايت از اين صنعت را دارا هستند، اما به دليل عدم شناخت و درك كافي، در عمل توجه چنداني به اين مقوله نمي شود.
حمايت از صنعت گياهان دارويي و داروهاي گياهي فقط در محدوده حمايت هاي مالي نمي گنجد، هر چند خود اين نيز يكي از راه كارهاي اساسي توسعه اين صنعت است. بسياري از توانايي كشور در پس موانع و مشكلات عديده اي پنهان مانده اند. اهم اين مشكلات، ريشه در عدم وجود برنامه اي جامع و ملي دارد كه به تبع آن مديران كشور، با اين مسئله به صورت استراتژيك برخورد نمي كنند. هر سازمان و ارگاني در عمل بر مبناي نيازسنجي و اولويت هاي درون سازماني اقدام به فعاليت مي كند كه نتيجه آن كارهاي پراكنده وتكراري است و نتايجي موضعي و كم رنگ به همراه دارد.