هایپرکلابز : سرب، فلزی با کاربردهای متفاوت است؛ از بنزین و رنگسازی تا اسلحهسازی و لولهکشی میتوان ردپای سرب را مشاهده کرد. با این حال همچون بسیاری از فلزات دیگر مانند روی و جیوه و... اگر مقدار ورود این ماده به بدن از حد مشخصی بیشتر شود، میتواند در بدن فرد مسمومیت ایجاد کند.
به مجموعهای از اختلالات بدن که در اثر جذب مادهای بیگانه و سمی ایجاد میشود، مسمومیت گفته میشود. جذب مواد سمی میتواند از راه استنشاق گاز، بخار، دود یا گرد و غبار رخ دهد.
خوردن و آشامیدن، تماس پوستی و انتقال از طریق پوست یا زخم پوستی و همینطور از طریق ورود به خون در اثر تزریق میتواند مسمومیت در بدن رخ دهد. پزشکان میگویند تاریخچه مسمومیت با سرب به بیش از پنج هزار سال پیش بازمیگردد؛ زمانی که پیشینیان ما یاد گرفتند چگونه از ترکیب مواد گوناگون رنگها را ایجاد کنند و از مواد حاوی سرب در لوازم آرایشی بهره ببرند.
امروزه استفاده از سرب در لوازم آرایشی استاندارد ممنوع شده است، با این حال رد این ماده را کماکان در مواد ارزان آرایشی قاچاق و غیراستاندارد میتوان مشاهده کرد.
همچنین استفاده از لولههای حاوی عنصر سرب که در سامانه آبرسانی بعضی کشورها به کار میرود بر خطر انتقال سرب افزوده است که خوشبختانه در ایران از این گونه لولهها استفاده نمیشود.
از آنجا که در سالهای اخیر مسمومیت با سرب بهشدت بر سلامت بخشی وسیعی از جمعیت جهان و بویژه کودکان اثر منفی گذارده، سازمان جهانی بهداشت مسمومیت با این ماده را بهشدت مورد توجه قرار داده است.امروزه بیشترین موارد مسمومیت با سرب را در شهرهای صنعتی و در مجاروت با آلودگیهای صنعتی شاهدیم.
بخصوص در موارد استفاده از بنزینهای غیراستاندارد و در فضاهایی که آلودگی ترافیکی داریم، مسمومیت با سرب از طریق استنشاق هوایی که حاوی ذرات سرب است اتفاق میافتد.
بقیه موارد به صورت اتفاقی رخ میدهد که برای افرادی که در نزدیکی معادن، چاپخانهها و کارخانههای باتریسازی و... زندگی میکنند، ممکن است این نوع مسمویت رخ دهد.
کودکان، آسیبپذیرترین گروه سنی در مسمومیت با سرب هستند. این نوع مسمومیت در کودکان معمولا با چند علامت خود را نشان میدهد که در حالت حاد به صورت درد شکم خود را نشان میدهد، اما وقتی مسمومیت با سرب به صورت تدریجی رخ میدهد، کمخونی خاصی در بدن رخ میدهد.
طی آن اندازه و میزان گلبولهای قرمز پایین میآید و گاهی با کمخونی ناشی از کمبود آهن اشتباه گرفته میشود. به علاوه ممکن است فرد دچار گزگز و مورمور و علائم عصبی شود.
سرب از طریق تنفس و هم به واسطه تجمع روی خاک و مواد غذایی به بدن وارد میشود و منابع آب آشامیدنی یا رودخانههای سطحی را آلوده میکند. معمولا ورود سرب به بدن از طریق استنشاق در مناطق صنعتی رخ میدهد که در این حالت استفاده از ماسکها در کاهش ورود سرب به بدن قطعا موثر است.
با این حال، بلع مواد حاوی سرب نیز به صورت حاد میتواند مسمومیت ایجاد کند. سرب برای استخوانها، سیستم عصبی، دستگاه گوارش و سیستم خونساز در مغز استخوان ما، مادهای سمی محسوب میشود و فرد مسموم را در خونسازی گلبولهای قرمز دچار مشکل میکند.
معمولا وقتی ما لام خون محیطی کودک دچار مسمومیت با سرب را نگاه میکنیم، با دیدن ذرات رسوب کرده در گلبول قرمز، متخصصان خون کودکان به مسمومیت با سرب مشکوک میشوند.
دوره شیرخوارگی و نوپایی، حساسترین زمانی است که بحث خونسازی در کودک اهمیت دارد و از این رو در این مقطع سنی کودکان نسبت به مسمومیت با سرب بیشتر تحت تأثیر قرار میگیرند.