هایپرکلابز : به گفته این کارآفرین، در همه جای دنیا این سرمایه داران نوظهور رشد می کنند اما اینجا نقش دولت مهم است که با تمام قدرت و توان قانونی، مقابل اینگونه افراد بایستد و مدافع حقوق تلاشگران واقعی جامعه باشد.
فروتن ادامه می دهد: برای ایجاد انگیزه تولید سالم در کشور و داشتن قواعد مساعد برای پیشرفت کار سالم، مدیریت کشور باید ملی فکر کند. برای این کار می تواند در نحوه دریافت ارزش افزوده، مالیات، بیمه های اجتماعی، عوارض ناشی از برق، آب، گاز و ... بازنگری کند چرا که سود دولت در این نیست که از تولیدکننده اینها را بگیرد، سود دولت در گردش کار است.
کشورهایی نظیر ترکیه، امارات، کره، ژاپن و ... قواعدشان را بر مبنای هویت تولید سالم در کشور گذاشته اند. ما تا زمانی که قانون شفاف نداشته باشیم، از نقاط تاریک قانون یا ارتباطات شخصی استفاده می شود و همچنان شاهد پدیده هایی مثل سرمایه داری نوظهور خواهیم بود.
مصداق این پدیده های سرمایه داری نوظهور هم برای خیلی از افراد، کارشناسان و فعالان اقتصادی، همین دور دور کردن های جوان 20 ساله است. البته نگاه های ضدسرمایه داری نسبت به اوایل انقلاب در حال فروکش کردن است. آن زمان، طیفی بر اساس آموزه های چپ در مکاتب مارکسیستی و سوسیالیستی با سرمایه گذاری و فعالیت اقتصادی بخش خصوصی مخالف بودند و همه چیز را دولتی کردند که این فرآیند ادامه پیدا نکرد. حتی کشورهای کمونیستی مثل چین و روسیه از اقتصادهای بسته چپی برگشتند و زمینه سرمایه گذاری را در کشورهایشان فراهم می کنند.
به گفته اسدالله عسگراولادی رییس اتاق بازرگانی ایران و چین، افرادی که با ماشین های لوکس و چند میلیاردی در خیابان های شهر رفت و آمد می کنند، تازه به دوران رسیده هایی هستند که به مسئولیت اجتماعی خودشان ناآگاهند. این رفتارها مورد پسند ما نیست.
او می گوید: یادم هست اوایل انقلاب امام خمینی (ره) گفتند داشتن مال، اگر مرز حلال و حرام داشته باشد، ضد ارزش نیست چون در آن زمان طیفی بودند که سرمایه داشتن را ضد ارزش می دانستند. از نظر من سرمایه گذار و سرمایه دار فرق هایی دارند. کسی که سرمایه گذاری می کند، اقتصاد کشور را متحول می کند، اشتغال ایجاد می کند، ریشه بیکاری را می زند و با رونق تولید به استقلال اقتصادی کشور کمک می کند اما سرمایه دار همان زالوصفت و منفعت طلبی است که با رانت و بهره و نزول، صاحب ثروت شده.
به هر حال، به اعتقاد عسگراولادی و دیگر فعالان اقتصادی، امروز سرمایه گذاری نیاز قطعی جامعه اقتصادی ماست چرا که بدون سرمایه گذاری به استقلال اقتصادی نخواهیم رسید؛ بنابراین به اعتقاد او، باید به سرمایه گذار احترام گذاشت و منزلت سرمایه گذار را در نظر داشت چرا که با حفظ احترام سرمایه گذار، دیگران را هم برای ورود به چرخه تولید تشویق می کنیم. برعکس سرمایه گذاری، سرمایه داری امر پسندیده ای در اقتصاد ما نیست و آسیب های زیادی خواهد داشت.
دوئل با سرمایه داران تقلبی
عسگراولادی
با اینکه عده ای معتقدند سرمایه داری در قالب نامطلوب آن، نوظهور است اما عسگراولادی که سال ها در اقتصاد ایران کار کرده و ید طولایی در فعالیت های اقتصادی و بازرگانی دارد، خیلی اعتقادی به استفاده از کلمه نوظهور برای اشاره به این طبقه ندارد. او می گوید: از نظر من اوضاع بد اقتصادی کشور و رانت بازی ها باعث شد طیفی به اسم تازه به دوران رسیده ها در اقتصاد بروز کنند و جولان دهند. من اصطلاح خودمان را برای اشاره به این افراد به کار می گیرم که همان تازه به دوران رسیده است. اینها از فرصت های غیرمجاز، استفاده یا بهتر بگویم سوءاستفاده کردند و صاحب ثروت شدند و حالا این ثروت را با خریدن خودروهای چند میلیاردی اسراف می کنند.
عسگراولادی ادامه می دهد: در کشور ما در شرایطی که مردم خانه برای زندگی کردن ندارند، داشتن خودروهای دو میلیارد تومانی جایز نیست. باید از ورود چنین خودروهایی به کشور جلوگیری کرد. دولت هم در این بین مقصر است چون برای فروش ارز، در دوره ای ورود ماشین ها با قیمت بالا را مجاز اعلام می کند ولی باید جلوی این روند را بگیرد. کسی در بخش خصوصی یا فعالان عرصه تولید موافق ورود بنزهای گران قیمت و پورشه و ... نیست.
به اعتقاد او، این روزها با ظهور این طیف تازه به دوران رسیده، شاهد اسراف ثروت هستیم. ثروتی که به جای به چرخش درآوردن تولید، صرف اسراف و تبختر و به رخ کشیدن ها در جامعه می شود.
با این حال|، طیف دور دور کننده ها در کشور آنقدر زیاد است که از چشم کسی پوشیده نمانده است. سید تیمور حسینی، رییس پلیس راهور تهران بزرگ از برخورد با بیش از 1700 دستگاه خودرویی که رانندگان آن مرتکب تخلفات حادثه ساز شده و با دور دور کردن باعث ایجاد ناامنی شده اند، خبر داد. به گفته او از میان این خودروها حدود 60 درصدشان یعنی رقمی معادل بیش از 850 خودرو از نوع خودروهای لوکس بوده است.
دوئل با سرمایه داران تقلبی
سیده فاطمه مقیمی، عضو هیات رییسه اتاق های بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران که چندین سال است در عرصه معدن فعالیت می کند هم به این موضوع اشاره می کند اما او قبل از اشاره به طبقه نوظهور سرمایه داری، به تربیت خانواده ها اشاره دارد. او می گوید: اخیرا در سطح شهر و در ساعت های نامتعارف از شبانه روز، شاهد تصادف های شدید رانندگی با ماشین های مدل بالایی بودیم که جان چند نفر را گرفت.
متاسفانه خانواده هایی با سطح مالی بالا چنین امکاناتی را بدون توجه به نتایج آن برای فرزندانشان مهیا می کنند و این مسئله به فرهنگ خانواده و نحوه تربیت فرزندان برمی گردد. من تصور نمی کنم افرادی که در اقتصاد زحمت کشیده اند و خودشان روی پای خود ایستادند و خودرویشان را هم مثل دیگر ملزومات زندگی تهیه کردند، اینقدر بی محابا با اولین ارزش بزرگ زندگی یعنی جانشان در خیابان های شهر، بازی کنند.
او معتقد است در مطالعه سرمایه داران، باید آنها را دسته بندی کرد و دید افرادی که با ماشین های لوکس در خیابان های شهر می گردند چه گروه سنی هستند؛ بیشتر اینها جوانند، به همین دلیل هم مقیمی می گوید: به نظر من نمی توانیم این پدیده را به سرمایه داران نسبت دهیم.
این فعال بخش صنعت ادامه می دهد: از نظر من سرمایه داران نوظهور، افرادی هستند که از کار و دسترنج خودشان بهره نمی برند و با رانت های خاص به جایگاه های خاص رسیدند. اینها پول و درآمد کسب شده را ارزشمند و اثرگذار نمی بینند و به همین دلیل، به راحتی آن را به نابودی می کشانند. من به اینها سرمایه دار نوظهور هم نمی گویم. از نظر من اینها پولداران نوظهورند چون سرمایه و پول با هم متفاوتند. پول به راحتی می آید اما سرمایه همان جوهر وجودی افراد است. پولداران نوظهور برای پول، سرمایه و هویت اجتماعی و جانی که به نابودی می کشند، ارزش قائل نیستند.
مقیمی یکی از مشکلات ایجاد چنین طبقه ای را در فرهنگ می بیند چرا که او معتقد است در ایران، نگاه مثبت به سرمایه داری که سرمایه اش حاصل دسترنجش است، وجود ندارد. هر کسی در جامعه به دلیل شهرت یا بزرگ شدن بنگاه اقتصادی اش سرمایه دار تلقی می شود، بدون اینکه کسی به فرآیند کسب آن سرمایه توجه کند. او می گوید: این بداخلاقی ها نسبت به سرمایه دار در کشور ما وجود دارد در حالی که در هیچ کجای شرع یا قانون ما سرمایه داری کار بدی نیست. در دین اسلام سرمایه داری رد نشده. در نشر این دین، سرمایه حضرت خدیجه (س) موثر بوده. سرمایه دار بودن چیز بدی نیست اما چگونگی کسب این سرمایه و کجا بردن این سرمایه اهمیت دارد.
بر اساس صحبت های مقیمی، در شکل گیری نگاه های منفی به سرمایه داران محصولات فرهنگی به ویژه فیلم ها و سریال هایی که از رسانه ملی پخش می کنند، موثر است چرا که به اعتقاد او، در این فیلم ها سرمایه دار را زالوصفت معرفی می کنند یا کسی که به بیماری صعب العلاجی مبتلا شده و از بین می رود. سجاده نماز فقط جلوی شخصیت های فقیر پهن است. این تصویرهای غلط، فرهنگی که به سرمایه دار و کارآفرین نگاه منفی دارد را رواج می دهد.
به هر حال زمانی که اسم سرمایه گذاران با سرمایه داران نوظهور گره می خورد، آنهایی که خدمتی به کشور کرده اند، شغلی ایجاد کرده و چرخی از اقتصاد را چرخانده اند هم زیر سوال می روند و آحاد جامعه دیگر قابلیت تفکیک این دو را پیدا نمی کنند.
شاهرخ ظهیری، پدر صنایع غذایی ایران که محصولات مهرام با نام او می آید، می گوید: همیشه تصور می کنم سرمایه گذارها بنا بر شناخت و تشخیص شان از جامعه هدف گذاری می کنند، سرمایه شان را در راستای آن اهداف به کار می گیرند و به اشتغال و صنعت در اقتصاد کمک می کنند. اگر چند نفر در کشور پورشه خریدند و با ماشین های لوکس در خیابان های شهر گشت زدند، این به معنی تغییر مسیر سرمایه داری نیست.
دوئل با سرمایه داران تقلبی
شاهرخ ظهیری
به اعتقاد ظهیری، سرمایه گذاری و سرمایه داری دو بحث متفاوت است. سرمایه دار کسی است که پول دارد، پول را در بانک می گذارد و بهره اش را می گیرد و با آن زندگی می کند. سرمایه گذار کسی است که سرمایه اش را وارد خط تولید می کند، با ایجاد فرصت های شغلی، بیکاری را کاهش می دهد و اقتصاد کشور را به چرخش درمی آورد. در واقع سرمایه گذاری برای اقتصاد یک کشور ارزش است.
به هر حال چه سرمایه گذار و چه سرمایه دار، هر دو در کشور وجود دارند و هر دو هم به رسم و رسوم خودشان روزگار می گذارند اما اینکه چرا همه سرمایه گذار نمی شوند را ظهیری در عدم حمایت از تولید می داند چرا که سرمایه گذار، سرمایه اش را جایی می گذارد که بتواند از آن استفاده کند.
اگر تشکیلات اقتصادی و قوانین کشور طوری بود که از تولید حمایت می کرد، سرمایه زیادی وارد این بخش می شد. دولت باید امنیت را برای سرمایه گذاری ایجاد کند تا مردم سرمایه شان را وارد چرخه تولید کنند چرا که برای شروع به کار یک واحد تولیدی چندین و چند نهاد دولتی بر کار نظارت دارند. این نهادها وارد فرآیند بررسی می شوند تا بررسی هایشان را انجام دهند و مجوزهایشان را صادر کنند، سرمایه گذار عاجز شده و سرمایه اش را برمی دارد و می رود. بوروکراسی های اداری در فعالیت های اقتصادی، موضوعی نیست که بر کسی پوشیده باشد.
به همین دلیل هم هست که در حال حاضر سرمایه گذارها دنبال خرید ملک و زمین هستند و سرمایه شان را در این بخش به کار گرفتند. مداوم ملک و زمین می خرند و بعد از گذشت مدتی می فروشند و سود حاصل از گران شدن ملک را به سرمایه شان اضافه می کنند.
همین روند به نظر فعالان اقتصادی که همیشه و همیشه پول شان را در تولید و گرداندن چرخه اقتصاد هزینه کرده اند، بسیار خطرناک می آید چرا که با این وضعیت واحدهای صنعتی و تولیدی از بین خواهند رفت و بیکاری، از بزرگترین مشکلات اقتصاد، پابرجا خواهد ماند.
البته از سوی دیگر سید بهادر احرامیان مدیرعامل فولاد یزد، عضو هیات مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران و عضو هیات نمایندگان اتاق تهران معتقد است سرمایه های نوظهور در هر کشوری پدیده بدی محسوب نمی شود بلکه نشان می دهد که در آن کشور سرمایه در حال شد کردن است و همه در کنار هم وضعیت اقتصادی شان در حال بهتر شدن است.
او در صحبت هایش از سرمایه داران نوظهور می گوید: در اقتصاد افرادی خارج از قواعد بازی می کنند و می توانند مقداری ثروت را سمت خودشان جابجا کنند، طبیعتا خلق ثروت دچار چالش می شود و ما هدر رفتن منابع را داریم و در نهایت ثروت ملی کم می شود.
آنطور که تاریخ نشان داده است، سرمایه داری و سرمایه داری نوظهور در نگاه مردم به یک چشم دیده می شود و زمانی که سرمایه داری نوظهور با دور دور کردن های خودروهای لوکس در خیابان های شهر دیده می شود، ناخودآگاه سرمایه داری اصیل هم زیر سوال می رود.
به همین دلیل احرامیان معتقد است باید علل اینگونه پدیده ها را پیدا و به این مسئله ریشه ای نگاه کرد چون تجربه 20 ساله گذشته می گوید هر وقت اینها به صورت یک طبقه دیده شده اند، به دنبال حذف آها بودیم، مشکلی حل نشده و مشکل همچنان سر جایش باقی است.